Globalne ocieplenie i związane z nim zmiany klimatu są coraz bardziej zauważalne również w Polsce: według danych opublikowanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej średnia temperatura powietrza w 2023 r. wyniosła w Polsce 10°C i była aż o 1,3 stopnia wyższa od średniej rocznej wieloletniej (czyli trzydziestoletniej, liczonej od 1991 do 2020). Cytując ekspertów z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 2023 był rokiem ekstremalnie ciepłym.[1]
Naukowcy zajmujący się ochroną środowiska są zgodni[2]: działania człowieka doprowadziły do ocieplenia klimatu w tempie bezprecedensowym w okresie co najmniej ostatnich 2000 lat, dlatego jedynym sposobem na spowolnienie ocieplenia klimatu jest zredukowanie wpływu naszej działalności na środowisko. Zgodnie z danymi Europejskiej Agencji Środowiska, Polska jest jednym z największych emitentów dwutlenku węgla (CO2) w Unii Europejskiej, tylko w 2020 roku emisja CO2 wyniosła tu blisko 305 milionów ton, co stanowiło około 9% całkowitej emisji UE. Wśród głównych sektorów odpowiedzialnych za ten stan obok przemysłu, transportu oraz energetyki, są budynki (samo ich użytkowanie), które tylko w Europie odpowiadają za około 40 proc. zużycia energii i 36 proc. emisji CO2[3].
Do podjęcia przez sektor budowlany zdecydowanych działań prośrodowiskowych zachęcają dwa nakładające się na siebie czynniki: rosnąca presja społeczna, w tym wymogi inwestorów (budownictwo komercyjne) szukających realizacji swoich celów z obszaru zrównoważonego rozwoju oraz – oczywiście regulacje Unii Europejskiej: każdy kraj należący do wspólnoty musi obniżyć emisję gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r. (w porównaniu do poziomów z 1990 r.), a do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną.
Stąd już teraz firmy budowlane inwestują w działania i technologie mające na celu zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko: wdrażane są normy dotyczące energooszczędności nowych budynków, a także programy modernizacji istniejących – a tym samym podniesienie ich efektywności energetycznej. Obecnie w Polsce właściwie większość nowych budynków komercyjnych (biurowców, magazynów, galerii handlowych) jest realizowanych w zgodzie z rygorystycznymi wymogami certyfikacji środowiskowej BREEAM lub LEED. Z danych za 2023 r. wynika, że ponad 36 mln mkw. Powierzchni użytkowej budynków jest certyfikowanych w systemach wielokryterialnych, co w porównaniu z poprzednim rokiem stanowi wzrost o 27% tj. (o ponad 7,7 mln mkw[4]). Największy przyrost certyfikowanych powierzchni wystąpił w certyfikacji BREEAM: 31% w skali roku, głównie dzięki dynamicznym wzrostom w sektorze magazynowym[5].
Presji na zrównoważone budownictwo nie odczuwają deweloperzy mieszkaniowi. Dotkliwa dla klientów dominacja popytu nad podażą sprawia, że w tym obszarze deweloperzy mieszkaniowi są dużo mniej aktywni w staraniu się o pozyskanie takich zielonych certyfikatów. Na rynku zdarzają się oczywiście nieliczne wyjątki od tej reguły – ponieważ im bardziej zamożni klienci, tym bardziej są wymagający. W segmencie apartamentów i mieszkań o podwyższonym standardzie coraz częściej powstają wciąż dość nieliczne w porównaniu z budownictwem komercyjnym – zielone inwestycje mieszkaniowe.
Oczywiście, na aspekty środowiskowe budynków składa się również to z jakich materiałów zostały wykonane. Zdecydowana większość globalnych producentów materiałów budowlanych, w tym również tych działających w Polsce, zadeklarowała globalne cele dot. osiągnięcia neutralności klimatycznej w określonym czasie, poprzedzonej intensywną dekarbonizacją, zrównoważonym gospodarowaniem odpadami oraz zasobami, takimi jak surowce, woda lub energia. W drodze do osiągania tych celów napotykają różne wyzwania, takie jak brak lub niewystarczające regulacje prawne, brak zachęt systemowych jak np. dofinasowania na realizację proekologicznych inwestycji czy dopłat za korzystanie z zielonych paliw.
Jednym z czynników, który może wpływać hamująco na rozwój „zielonego” budownictwa jest przywiązanie Polaków do „ciężkich” materiałów budowlanych. W naszym kraju nadal dominuje moda na „ciężkie” budownictwo: cegły, pustaki, beton. Bez tych materiałów przeciętny Polak nie wyobraża sobie budowy domu. A są przecież dostępne – lżejsze materiały – popularne w wykonawstwie w innych krajach drewno czy gips, które są podstawowymi elementami konstrukcji w budownictwie szkieletowym.
Zastosowanie tych materiałów powoduje zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, np. jeśli weźmiemy pod uwagę emisję CO2 przy samym transporcie czy montażu. Budownictwo szkieletowe jest zazwyczaj prefabrykowane, co powoduje, że odpadów jest znacznie mniej w porównaniu do tradycyjnych metod budowlanych. Ponadto gips posiada dobre właściwości izolacyjne, które przyczyniają się do utrzymania odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach – dzięki temu możliwe jest zmniejszenie zużycia energii na ogrzewanie lub chłodzenie budynku. Dzięki temu, że jest higroskopijny, może absorbować i oddawać wilgoć w zależności od warunków otoczenia, co pozwala na utrzymanie odpowiedniego komfortu w pomieszczeniu.
Wszystkie te czynniki sprawiają, że budownictwo szkieletowe na bazie gipsu jest bardziej ekologiczne niż tradycyjne metody budowlane. Jest to rosnący trend w branży, ponieważ zapewnia efektywność energetyczną, trwałość i mniejszy w porównaniu z budownictwem tradycyjnym wpływ na środowisko.
Ewelina Mróz, Kierowniczka ds. ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w Knauf Polska
[1] Źródło: https://www.imgw.pl/wydarzenia/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu-w-polsce-w-2023-roku-podsumowanie
[2] Raport Raport_IPCC_2021_11_04_TŁUMACZENIE_FINAL.pdf (pan.pl)
[3] Raport Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego, 2022
[4] Zrównoważone certyfikowane budynki, raport Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego, 2023
[5] Ibidem,
źródło: Knauf Polska
