W dobie rosnącej świadomości roli, jaką zakłady przemysłowe odgrywają w stymulowaniu zrównoważonego rozwoju, aktywne działania w sferze środowiskowej, społecznej i zarządczej nabierają coraz głębszego wymiaru. Przemyślana, kompletna strategia ESG powinna obejmować wszystkie obszary działalności zakładu, włączając w to procesy techniczne. Należą do nich również przemysłowe procesy czyszczenia. Czy można zoptymalizować je w duchu ESG?

Zespoły odpowiedzialne za projektowanie i wdrażanie strategii ESG bardzo często nie mają świadomości, że przemodelowanie procesów czyszczenia jest w ogóle możliwe. Otrzymawszy z działu produkcji czy utrzymania ruchu informację, że z danym procesem „nie da się nic zrobić”, przechodzą do analizy kolejnego. W ten sposób tracą szansę na wprowadzenie wartościowych zmian, które przyniosłyby realne, mierzalne efekty w dziedzinie ESG, jednocześnie nie obniżając skuteczności procesów, a często dodatkowo generując oszczędności. Przyjrzyjmy się zatem kilku wybranym procesom czyszczenia i zastanówmy, jak usprawnić je w duchu zrównoważonego rozwoju.

Mycie warsztatowe

W procesach czyszczenia części maszyn i urządzeń, najczęściej realizowanych przez działy utrzymania ruchu, często korzysta się z ręcznych metod czyszczenia – np. przy pomocy bardzo popularnych zmywaczy w aerozolach. Zastąpienie ich bezpiecznymi płynami w wielokrotnego użytku aplikatorach dobijanych sprężonym powietrzem pozwala wyeliminować odpady w postaci licznych opakowań po aerozolach oraz zwiększyć bezpieczeństwo użytkowników. To bardzo proste działanie, które przyczynia się do realizacji strategii ESG.

Korzyści na jeszcze większą skalę można osiągnąć w przypadku, gdy podczas napraw maszyn i urządzeń używa się, wciąż bardzo popularnych, stołów do mycia wykorzystujących płyny oparte na rozpuszczalnikach organicznych. To prawdziwe pole do popisu dla działań ESG, zarówno w obszarze środowiskowym, jak i społecznym.

Wdrożenie nowoczesnej biotechnologii czyszczenia, opartej na bezpiecznym płynie myjącym, znacznie minimalizuje wpływ procesu na środowisko naturalne. Ilość zużywanego środka czyszczącego ulega kilkukrotnemu zmniejszeniu dzięki rozkładowi zabrudzeń przez naturalne mikroorganizmy, co przekłada się na tożsamą redukcję ilości odpadów generowanych wskutek czyszczenia. Emisja lotnych związków organicznych zostaje całkowicie wyeliminowana. Stosowanie odciągów oparów nie jest już konieczne, co z kolei obniża zużycie energii elektrycznej.

Nie mniej istotne korzyści pojawiają się w obszarze społecznym. Całkowite wyeliminowanie substancji szkodliwych z procesu i zastąpienie ich płynem bezpiecznym, niepalnym, niemającym oznakowania o jakichkolwiek zagrożeniach dla użytkowników – to wielka jakościowa zmiana w dziedzinie bezpieczeństwa pracy. Pracownicy nie są już narażani na czynniki uciążliwe w codziennej pracy, a w perspektywie długookresowej – zagrażające ich zdrowiu i życiu. Wycofanie palnego medium myjącego wyklucza również ryzyko pożaru, potencjalnie niebezpiecznego zarówno dla użytkowników i zakładu, jak i dla środowiska naturalnego.

Czyszczenie detali produkcyjnych

W działach produkcji, w dziedzinie międzyoperacyjnego i końcowego mycia detali, pojawiają się podobne możliwości optymalizacyjne. Tu w procesach czyszczenia najczęściej wykorzystuje się zautomatyzowane urządzenia lub linie myjące. I choć dla samej biotechnologii jest tu mniejsze zastosowanie, warto dokładnie przenalizować, jakie środki chemiczne są stosowane, i zastąpić je preparatami bezpiecznymi i bardziej wydajnymi. Dokładna analiza powinna obejmować wszystkie parametry procesu, m.in. ilość i charakter zużywanych płynów oraz generowanych odpadów, a także parametry użytkowe stosowanych technologii.

Wykorzystanie nowoczesnych środków chemicznych pozwoli nie tylko zmniejszyć zużycie płynów myjących, ale też wyeliminować co najmniej niektóre zagrożenia dla użytkowników. Dzięki preparatom skutecznym już w niższych temperaturach możliwe jest także zmniejszenie energochłonności procesu. W przeciętnych automatycznych myjniach wysokociśnieniowych obniżenie temperatury o 20°Celsjusza redukuje zużycie energii elektrycznej aż o 75%. Opisane przykładowe korzyści w obszarze środowiskowym i społecznym doskonale wpisują się w strategię optymalizacji produkcji pod kątem ESG.

Mycie narzędzi lakierniczych

Również w przemysłowej lakierni jest miejsce na zmiany jakościowe. Stosowane powszechnie urządzenia i płyny do mycia narzędzi lakierniczych i malarskich można zastąpić nowoczesną technologią, która w zasadniczy sposób minimalizuje wpływ procesów czyszczenia na otoczenie. Przede wszystkim wspomniana technologia umożliwia wielokrotne (w niektórych przypadkach nawet 10-krotne) zmniejszenie ilości zużywanych płynów i generowanych odpadów.

Dzieje się to dzięki zdolności płynu myjącego do separowania wprowadzonych do niego farb i lakierów, dzięki czemu kąpiel myjąca pozostaje czysta i skuteczna przez wiele miesięcy. Drugą środowiskową korzyścią jest redukcja emisji lotnych związków organicznych. To przekłada się również na sferę społeczną, zapewniając zasadniczo wyższy poziom ochrony zdrowia użytkowników. Warto też wspomnieć, że innowacyjne płyny do usuwania farb i lakierów nie są łatwopalne, zatem nie wymagają montażu odciągów oparów ani pracy w wyznaczonych strefach zagrożenia wybuchem.

Czyszczenie wymienników ciepła

Interesujące możliwości optymalizacyjne pojawiają się także w zakresie eksploatacji wymienników ciepła różnego typu. Wraz z narastaniem wewnątrz nich warstw osadów mineralnych lub innych zabrudzeń stopniowo spada wydajność wymienników, a jednocześnie wzrasta energochłonność procesów, w których są wykorzystywane. Aby obniżyć zużycie energii elektrycznej, wnętrze wymienników należy regularnie czyścić. Z pomocą przychodzą tu nowoczesne metody czyszczenia układów zamkniętych bez konieczności ich demontażu, które mogą być realizowane przez zakład we własnym zakresie lub w formule outsourcingu.

Utrzymywanie czystości w zakładzie

Oczywiście oprócz procesów typowo technicznych w każdym zakładzie czyszczenie pojawia się również w wymiarze bardzo ogólnym, związanym z utrzymaniem czystości hal produkcyjnych, magazynów, pomieszczeń socjalnych, sanitariatów czy nawet biur. Stosowane tu popularne środki czyszczące bardzo rzadko należą do całkowicie bezpiecznych – przeważnie mamy do czynienia z preparatami oznaczonymi przynajmniej jednym piktogramem sygnalizującym zagrożenie dla użytkowników.

W dodatku wiele środków nie ulega biodegradacji, zatem ich pozostałości obciążają środowisko naturalne. Skoro – jak już opisano – nawet ciężkie zabrudzenia przemysłowe można usunąć środkami całkowicie bezpiecznymi, tym bardziej jest to możliwe w tego typu zastosowaniach. Holistyczne podejście do zrównoważonego rozwoju wymaga, aby i w procesach utrzymania czystości przeanalizować stosowane preparaty i szkodliwe zastąpić bezpiecznymi, w celu eliminacji zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.

Fot. 1. // Grupa Bio-Circle wspiera zrównoważony rozwój przemysłu
– od czterech dekad na świecie, a od trzech – w Polsce.

Procesy czyszczenia a raportowanie ESG

Opisane przykłady działań optymalizujących procesy czyszczenia w duchu ESG doskonale wpisują się w strategię zrównoważonego rozwoju zakładu przemysłowego. Wymierne korzyści wynikające z wdrożenia nowoczesnych, bezpiecznych metod usuwania zabrudzeń przemysłowych odpowiadają konkretnym celom, stawianym sobie przez zakład, w szczególności w zakresie standardów raportowania takich jak ESRS E1 (Zmiana klimatu), ESRS E2 (Zanieczyszczenie), ESRS E5 (Wykorzystywanie zasobów i gospodarka o obiegu zamkniętym) oraz ESRS S2 (Pracownicy w łańcuchu wartości).

Największym wyzwaniem zarówno dla zespołów odpowiedzialnych za projektowanie i wdrażanie strategii ESG, jak i dla kadry technicznej zakładów jest zidentyfikowanie obszarów, w których możliwe jest dokonanie istotnych i mierzalnych zmian w dziedzinie procesów czyszczenia. W tym zakresie warto podjąć współpracę ze specjalistami. Eksperci Bio-Circle Polska od niemal 30 lat diagnozują procesy czyszczenia w branży przemysłowej i optymalizują je pod kątem efektywności, bezpieczeństwa i wpływu na środowisko naturalne.

Jako globalny producent nowoczesnej chemii technicznej i innowacyjnych technologii czyszczenia wspieramy przemysłowe zakłady produkcyjne i usługowe we wprowadzaniu procesów czyszczenia – wszystkich opisanych w niniejszym artykule oraz wielu innych – na drogę zrównoważonego rozwoju. Sami również od lat podążamy tą drogą, a nasze odpowiedzialne podejście do kwestii środowiskowych i społecznych jest potwierdzone prestiżowymi medalami EcoVadis dla siedziby i głównego zakładu produkcyjnego Grupy Bio-Circle w Niemczech.

Autor: Małgorzata Tomczyk | prezes zarządu, Bio-Circle Surface Technology Sp. z o. o.

Artykuł ukazał się w czasopiśmie „Nowoczesny Przemysł” nr 2#2024

Bio-Circle Surface Technology Sp. z o.o.

ul. Połomińska 16, 40-585 Katowice
tel.: 32 205 29 44 | E-mail: biuro@bio-circle.com.pl
strona: www.bio-circle.com.pl