13 i 14 czerwca br. w Lubelskim Centrum Konferencyjnym odbył się organizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego (PIPC) – X Kongres Polska Chemia. W tym roku Kongresowi towarzyszyły wyjątkowe jubileusze – 10. edycja wydarzenia oraz 35 lat istnienia Izby. Inwestycje i finansowanie, energia przyszłości, cyrkularny przemysł, zrównoważona logistyka, bezpieczna fabryka przyszłości i ludzie dla chemii – wokół tych obszarów tematycznych eksperci ze świata biznesu, nauki i organizacji branżowych dyskutowali nad przyszłością przemysłu chemicznego i wyzwaniami, przed którymi stoi branża.

X Kongres Polska Chemia po raz pierwszy odbył się w formule równoległych sesji tematycznych. Dało to możliwość poruszenia jeszcze większej liczby tematów mających kluczowe znaczenie dla sektora. W rozmowach, dyskusjach, debatach i prezentacjach wystąpiło blisko 80 prelegentów reprezentujących największe firmy sektora chemicznego zarówno w Polsce, jak i zagranicą, a także ekspertów współpracujących z przemysłem w różnych dziedzinach. Tematyka wystąpień była skupiona wokół nowych technologii, w tym rozwoju sztucznej inteligencji, zielonej transformacji, energetyki czy logistyki. Każdy z tych obszarów związany jest z ambitnymi celami, jakie postawiła przed przemysłem unijna polityka klimatyczna, która wiedzie przez dekarbonizację i osiągnięcie neutralności klimatycznej.

Polska Chemia – zrównoważony rozwój dziś i jutro

Oficjalnego otwarcia jubileuszowego Kongresu Polska Chemia dokonał dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, który w rozmowie z gościem specjalnym Kongresu – dr. Tomaszem Rożkiem, poruszył kwestię rozwoju technologii, jej potencjalnego wpływu na branżę, jak również niebezpieczeństw, które jej rozwój może ze sobą nieść. – Ja się nie boję żadnej technologii. Boję się ludzi, którzy mogą użyć jej w niewłaściwy sposób. Każde kolejne narzędzie daje szanse, ale może także generować niebezpieczeństwa – mówił dr Tomasz Rożek, dziennikarz popularnonaukowy, Założyciel Fundacji „Nauka. To lubię”.

Wnioskiem płynącym z inauguracyjnego wystąpienia dr. Rożka pt. Sztuczna inteligencja – niepewność czy nowe rozdanie dla biznesu? było to, że współczesne społeczeństwo jest w momencie dużej technologicznej zmiany i to od świadomości tej zmiany oraz przygotowania na nią, zależy, czy biznes i branża chemiczna będą potrafili umiejętnie z niej skorzystać.

W kolejnej części pierwszego dnia Kongresu dr inż. Tomasz Zieliński przypomniał pierwszą edycję wydarzenia. – Kiedy 10 lat temu organizowaliśmy pierwszy Kongres Polska Chemia, nie zdawaliśmy sobie sprawy, że wydarzenie to urośnie do rangi najważniejszego i największego wydarzenia branży chemicznej w Polsce i w tej części Europy. Przez tę dekadę mieliśmy ponad 8500 uczestników, ponad 200 paneli, dyskusji i podejmowaliśmy setki tematów – mówił. – Kilka ostatnich lat spowodowało wiele zawirowań w branży chemicznej zarówno na polskim, jak i globalnym rynku.

Potrafiliśmy się szybko do tych zmian przystosować, a branża chemiczna, także polska branża chemiczna, potrafiła sobie poradzić z wieloma przeciwnościami, nawet tymi najtrudniejszymi – kryzysami finansowymi, COVID-19, kryzysem energetycznym spowodowanym wojną. Kongres jest po to, by stworzyć całej branży chemicznej przestrzeń do dyskusji i znajdowania rozwiązań, z którymi się mierzymy. Może to jest też dobry moment, by odpowiedzieć sobie na pytanie, jak przyszłość przemysłu chemicznego ma wyglądać, w tym trudnym świecie pełnym regulacji. W świecie, w którym trudno jest przewidzieć, jak będzie wyglądał następny kwartał, a nawet miesiąc.

Tę część inauguracji Kongresu zamknęły wystąpienia Kamili Król, Podsekretarz stanu, Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz przedstawicieli Partnerów Strategicznych Kongresu Polska Chemia: Katarzyny Byczkowskiej, Prezeski Zarządu, BASF Polska Sp. z o. o., Krzysztofa Nowickiego, Członka Zarządu ds. Produkcji i Optymalizacji, PKN ORLEN S.A. oraz Artura Kuci, Dyrektora Biura Klienta Strategicznego, PKO Bank Polski S.A. Prelegenci podkreślali m.in. duże znaczenie przemysłu chemicznego dla gospodarki i wyzwania związane z konkurencyjnością, regulacjami unijnymi i transformacją energetyczną. Decyzje związane z obecną sytuacją gospodarczą mogą rozstrzygnąć o przyszłości branży chemicznej, dlatego wspólna dyskusja jest niezwykle ważna.

Istotnym punktem inauguracji Kongresu była Debata Strategiczna pt. Polska Chemia – zrównoważony rozwój dziś i jutro. O wyzwaniach, które stoją branżą chemiczną, znajdującą się w centrum zielonej transformacji rozmawiali: Katarzyna Byczkowska, Prezeska Zarządu, BASF Polska Sp. z o. o., Artur Kucia, Dyrektor Biura Klienta Strategicznego, PKO Bank Polski S.A., Karol Wolff, Dyrektor Biura Strategii i Projektów Strategicznych, PKN ORLEN S.A. oraz dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu, Polska Izba Przemysłu Chemicznego. Moderatorką Debaty była Barbara Oksińska, Dziennikarka, Business Insider.

Uczestnicy podkreślili, że zrównoważony rozwój nie tylko ma sens, ale jest wręcz konieczny i nieunikniony. Branża chemiczna ma jednak pewne obawy, jak w tak krótkim czasie, który został narzucony, sprawnie realizować wszelkie założenia, aby mógł zostać skutecznie osiągnięty. Jednym z podstawowych wyzwań jest zapewnienie odpowiedniej ilości zielonej energii dla przemysłu chemicznego po rozsądnej cenie, a także zapewnienie stabilnego finansowania inwestycji. Paneliści wskazali, że pomimo ostatnich bardzo dynamicznych czterech lat inwestycje są realizowane, a branża rozwija się. Przemysł chemiczny stanowi filar polskiej gospodarki, bez której nie można myśleć o rozwoju gospodarczym kraju. Potrzebny jest szczery dialog z administracją, który zapewni stabilność do dalszego rozwoju i stworzy szansę realizacji stawianych przed nią celów.

Zrównoważoność, dekarbonizacja, inwestycje – Polska Chemia w wyścigu konkurencyjności

Drugi dzień Kongresu otworzył wystąpieniem eksperckim Marco Mensink, Dyrektor Generalny Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego (Cefic), który mówił o strategicznych założeniach Transition Pathway. Podkreślił, jak ważne jest posiadanie planu – swoistej mapy drogowej, dzięki której przemysł chemiczny będzie w stanie osiągnąć ambitne cele klimatyczne. Wyjaśnił, że Transition Pathway, o którego powstanie Cefic zabiegał od dłuższego czasu, jest właśnie takim planem, a zarazem odpowiedzią na obawy branży związane z zieloną transformacją. W kolejnym wystąpieniu otwierającym drugi dzień wydarzenia głos zabrał Kacper Nosarzewski, Partner, 4CF Sp. z o. o., który przedstawił założenia raportu Foresight dla chemii „Chem4EU”. Wskazał, że celem było opracowanie rekomendacji, który pomoże uczynić sektor chemiczny bardziej odpornym na zmiany i dostosować ją do przyszłych wyzwań.

Obaj eksperci zgodnie stwierdzili, że przemysł chemiczny stoi w obliczu ogromnej rewolucji związanej z zieloną i cyfrową transformacją, a jednocześnie to właśnie ten sektor gospodarki ma w niej do odegrania kluczową rolę. Aby firmy branży chemicznej mogły osiągnąć cele wyznaczone na rok 2050, potrzebują wsparcia w postaci solidnego i realnego planu, wsparcia instytucji finansowych, a także zrozumienia i skutecznego dialogu z administracją państwową.

Drugiego dnia Kongresu Polska Chemia odbyła się również kolejna Debata Strategiczna Zrównoważoność, dekarbonizacja, inwestycje – jak nie wypaść z wyścigu konkurencyjności?, w której uczestniczyli: Paolo Mazzara, Technology&Licensing Sales Head of Department, KT Kinetics Technology, Mirosław Skowron, Prezes Zarządu, PERN S.A. oraz Józef Węgrecki, Członek Zarządu ds. Operacyjnych, PKN ORLEN S.A. Rozmowę prowadził dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu, Polska Izba Przemysłu Chemicznego.

Ważnym aspektem w dyskusji była kwestia regulacji – stworzenie przyjaznego środowiska regulacyjnego jest kluczowe, by firmy branży chemicznej mogły działać, rozwijać się i być konkurencyjne. Ponadto prelegenci zauważyli, że wiele badanych technologii, które mogą pomóc w osiągnięciu celów klimatycznych, nie jest jeszcze dostępnych. Konieczne jest więc wykorzystywanie tych, które istnieją. Zastanawiano się także nad konkretnymi rozwiązaniami, które są możliwe do wdrożenia już dziś, by zmniejszyć ślad węglowy i doprowadzić do dekarbonizacji. Ważne jest jednak myślenie strategiczne i obserwowanie rynku, by wdrażanie rozwiązań, np. w kwestiach energetycznych, było przemyślane i sensowne.

Pozostałe części Kongresu odbywały się w sesjach równoległych i były skupione wokół sześciu obszarów tematycznych.

Energia przyszłości

W ramach tego bloku tematycznego paneliści dyskutowali o konsekwencjach, jakie dla przemysłu chemicznego niesie polityka klimatyczna UE. Wskazywali na wyzwania transformacji energetycznej, która ze względu na energochłonność sektora jest kluczowa w myśleniu o jego przyszłości. Podawali również przykłady, jak firmy odnajdują się w nowej rzeczywistości, w jaki sposób wpływa na nie konieczność rezygnowania z węglowodorów i czym można je zastąpić, by zachować konkurencyjność. Ważnym aspektem była także energetyka przyszłości – zastanawiano się, jak nowe technologie, także te cyfrowe, mogą pomóc w dekarbonizacji przemysłu i czy jest ona w pełni możliwa. Istotną alternatywą, na którą wskazywała część rozmówców był wodór – zastanawiano się nad możliwościami używania go jako paliwa w przyszłości.

Bezpieczna fabryka przyszłości

Bezpieczeństwo i nowe technologie były kluczowymi aspektami poruszanymi podczas tego bloku tematycznego. Prelegenci wskazywali na możliwości, jakie już daje i jakie może dać w przyszłości sztuczna inteligencja, a także jakie znaczenie może mieć w kontekście zwiększenia wydajności produkcji. Kolejnym ogromnie istotnym aspektem było cyberbezpieczeństwo – zwłaszcza w kontekście wojny w Ukrainie. Wyzwania, które wiążą się z zapewnieniem firmom bezpieczeństwa cyfrowego wydają się dziś szczególnie istotne i przedsiębiorcy muszą zdawać sobie sprawę z konieczności dbania także o tę sferę. Wskazano także na kwestię unijnej odpowiedzi na niebezpieczeństwa cyfrowe, czyli o dyrektywie NIS2.

Eksperci poruszali również zagadnienie nowelizacji rozporządzeń REACH i CLP oraz wskazywali na wpływ regulacji unijnych na przemysł chemiczny. Branża będzie musiała dostosować się do wytycznych unijnych, a świadomość wprowadzonych zmian, pozostaje kluczowa. W tym kontekście ważne jest także uczestniczenie przedstawicieli sektora w konsultacjach, by prawo przyjmowane przez UE było tworzone w porozumieniu z branżą chemiczną. Bezpieczeństwo, zwłaszcza w kontekście zmian geopolitycznych, wiąże się także z dywersyfikacją źródeł energii, z których korzystają firmy. Wskazywano także na ważną rolę bezpieczeństwa procesowego, które powinno być dostosowane do rzeczywistych wyzwań i potrzeb firm.

Inwestycje i finansowanie

Inwestycje odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarki każdego państwa. Przemysł chemiczny potrzebuje nowych ścieżek inwestycji, które pozwolą osiągać także ambitne cele zrównoważonego rozwoju. Nowe, zielone, innowacyjne inwestycje mogą być odpowiedzią na globalną rywalizację branży chemicznej i zapewnienie jej konkurencyjności. Inwestycje te wymagają jednak pokaźnych nakładów finansowych. Aby przemysł chemiczny mógł je skutecznie realizować, potrzebuje stabilnego i szerokiego spektrum finansowania zewnętrznego, jak np. fundusze unijne czy też kredyty i pożyczki udzielane przez banki i instytucje finansowe. W tym bloku tematycznym ważnym elementem było ESG.

Dyskutowano o wpływie niefinansowego raportowania na firmy, ale i o tym, jak postawy prośrodowiskowe firm wpływają na chęć udzielania finansowania projektów przez banki. Branie na siebie odpowiedzialności za środowisko i społeczeństwo staje się coraz bardziej istotne w myśleniu o biznesie i wpływa na konkurencyjność przedsięwzięć. Przedsiębiorcy zderzają się koniecznością brania pod uwagę wpływu firmy na powyższe obszary zarówno w relacjach biznesowych z partnerami czy klientami, jak i z bankami. To właśnie banki są tymi podmiotami, które mogą skutecznie wspierać zielone inwestycje i pełnić rolę kompleksowego doradcy dla inwestora, towarzysząc na każdym etapie realizacji inwestycji. Ta współpraca powinna zaczynać się w momencie przygotowania, trwać przez realizację projektu i „wybiegać” w przyszłość.

Branża chemiczna oraz instytucje finansowe mają wspólny cel – osiągnięcie zrównoważoności. Wyzwaniem dla przedsiębiorstw branży chemicznej są również kwestie bioróżnorodności. Celem jest nie tylko neutralność klimatyczna, lecz – co za tym idzie – także utrzymanie różnorodności biologicznej. Rozmawiano także o nowych pomysłach na biznes, które wynikają właśnie z widocznego już na całym świecie trendu – troski o środowisko naturalne oraz zmniejszeniu emisyjności.

Ludzie dla chemii

Jednym z głównych wyzwań dla współczesnego przemysłu chemicznego jest zapewnienie wykwalifikowanych kadr, które będą posiadać kompetencje do projektowania, realizacji oraz obsługi nowych, zielonych inwestycji. O tym, że kluczowe znaczenie mają procesy kształcenia, które powinny uwzględniać potrzeby przemysłu chemicznego oraz zapewniać studentom możliwość zdobycia zielonych kompetencji, rozmawiali eksperci podczas bloku tematycznego „Ludzie dla chemii”. Przedstawiciele nauki oraz biznesu podkreślili potrzebę współpracy, która służy nie tylko studentowi, lecz pozwala także na transfer wiedzy i technologii między naukowcami a przedsiębiorstwami sektora.

Przedstawiciele uczelni wskazali, że świadomość potrzeby posiadania zielonych kompetencji wśród studentów jest coraz większa, a wiedza na ten temat mocno ugruntowana. Przytaczali przykłady dobrych praktyk we wzajemnej współpracy, jak np. programy stażowe, wizyty studyjne oraz wykłady dedykowane. Rozmawiali m.in. o rozwoju Branżowych Centrów Umiejętności (BCU), które mają być zaawansowanymi technologicznie ośrodkami kształcenia, szkolenia i egzaminowania, w których młodzi ludzie zdobędą nie tylko wiedzę, lecz także „twarde” umiejętności branżowe. Już po raz kolejny na Kongresie poruszone zostało zagadnienie roli kobiet w branży chemicznej.

Firma BASF we współpracy z Polską Izbą Przemysłu Chemicznego i Kantarem przeprowadziły w ubiegłym roku pionierskie w tym sektorze badanie, w ramach którego powstał raport – Kobiety w chemii. Rozmówcy wskazali, że równouprawnienie opłaca się wszystkim, zarówno na poziomie społecznym, jak i ekonomicznym. W tegorocznej edycji BASF w ramach autorskiej kampanii „Chemia jest kobietą” promuje ideę możliwości rozwoju zawodowego kobiet w przemyśle, wychodząc naprzeciw studentkom kierunków chemicznych oraz młodszej grupie wiekowej – poprzez współpracę z magazynem KOSMOS dla Dziewczynek.

Cyrkularny przemysł

Eksperci w ramach tego obszaru mówili m.in. o otoczeniu regulacyjnym wyznaczającym ramy i cele cyrkularności, a także o możliwościach recyklingu chemicznego i przyszłości zielonego amoniaku. Wskazali, że otoczenie, w którym przemysł musi dążyć do osiągnięcia celów klimatycznych jest trudne, ale nie oznacza to, że nie jest to niemożliwe. Ustanowienie neutralności klimatycznej jako celu wiążącego wymaga dobrze zweryfikowanego, a przede wszystkim usankcjonowanego otoczenia regulacyjnego, które obecnie jest ogólne i niedoprecyzowane sektorowo. Kluczowym wyzwaniem na drodze do niskoemisyjności jest wybranie optymalnej ścieżki transformacji, przy bardzo krótkim czasie, który został wyznaczony na wdrażanie koniecznych do transformacji inwestycji.

Ponadto prelegenci zauważyli, że wdrożenie dyrektyw odpadowych, które miały na celu dążenie do gospodarki obiegu zamkniętego, było jedynie „małym krokiem” w drodze transformacji. Obecnie UE pracuje intensywnie nad nową regulacją. Odwraca się patrzenie na to, jak mają być osiągane cele – poprzez skuteczną zbiórkę, a nie tylko przetwórstwo – paneliści podkreślili, że jest to duży przełom. Wskazali także, że na procesy recyklingu należy patrzeć szeroko, czyli od planowania produktu poprzez produkcję, użytkowanie, aż po możliwość recyklingu, podkreślając tym samym strategiczne znaczenie ekoprojektowania. Ponadto zgodnie stwierdzili, że istnieje bardzo duże pole do zagospodarowania dla recyklingu chemicznego, gdyż metody obecnie wykorzystywane w przetwórstwie surowców są niewystarczające do skutecznej transformacji w kierunku GOZ.

Recykling chemiczny to podstawowa metoda osiągnięcia celów cyrkularności, które zdefiniowano już pięć lat temu. Około 65% odpadów tworzyw sztucznych nie zostało do tej pory zagospodarowanych, a recykling chemiczny jest w stanie je zagospodarować i stanowić uzupełnienie obecnie stosowanego mechanicznego recyklingu. Podkreślili przy tym, że aby to skutecznie wdrożyć, trzeba zacząć od odzyskiwania, ponieważ dzisiaj wiele opakowań jest zaprojektowanych do recyklingu, ale nigdy do niego nie trafia. Problemem jest m.in. etap sortowania – surowce są zanieczyszczone i często źle segregowane, dlatego tak ważna jest edukacja w tym zakresie i świadomy konsument.

Eksperci zwrócili także uwagę na to, jak duży potencjał tkwi w zielonym amoniaku jako jednym z rozwiązań, które może przybliżyć do celu dekarbonizacji przemysłu. Transformacja mimo wielu wyzwań, stwarza jednak także szanse. Amoniak może pełnić wiele funkcji, np. magazynu energii. Zastosowanie dekarbonizacyjne amoniaku może spowodować, że rynek zbytu dla tej produkcji eksploduje. Perspektywa jest więc bardzo obiecująca.

Zrównoważona logistyka

W rozmowach i dyskusjach, które odbyły się w ramach obszaru tematycznego poświęconego logistyce w kontekście zielonej transformacji, paneliści wskazali, że realizatorzy usług transportowych stoją przed trudnym zadaniem połączenia potrzeb dostawców i klientów. Transport przyszłości ma być efektywny, spełniający oczekiwania społeczeństwa, korzystny ekonomicznie, a jednocześnie minimalizujący szkodliwy wpływ na środowisko. Eksperci próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie, jak to osiągnąć, gdy z jednej strony mówi się o ekologii, zrównoważoności, a z drugiej pojawiają się koszty i opłacalność. Prelegenci zgodzili się, że osiągnięcie wymagań klimatycznych w łańcuchu dostaw jest bardzo trudnym zadaniem, ale nie mają obaw, że nie uda się tego dokonać. Dziś jeszcze nie jest znana droga, którą należy obrać.

Ambasador Polskiej Chemii

Ważnym punktem tegorocznego Kongresu było przyznanie tytułu Ambasadora Polskiej Chemii. Polska Izba Przemysłu Chemicznego od 10 lat w ramach Kampanii Polska Chemia przyznaje co roku ten tytuł, aby uhonorować firmy, które poprzez swoją działalność przyczyniają się do promowania i rozwoju branży chemicznej. W tym roku przypadł on Grupie CIECH. Prezes Zarządu CIECH S.A., Kamil Majczak, odebrał wyróżnienie z rąk Prezesa Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, dr. inż. Tomasza Zielińskiego podczas uroczystej kolacji pierwszego dnia Kongresu.

Kapituła doceniła sukcesy i znaczenie spółki Ciech S.A. wynikające z jej silnej pozycji na rynku, długiej tradycji, innowacyjności, zrównoważonego podejścia oraz doskonałej współpracy z klientami i partnerami biznesowymi. Firma jest ważnym graczem w branży chemicznej, a także od lat przyczynia się do rozwoju sektora oraz gospodarki polskiej i europejskiej jako całości.

X Kongres Polska Chemia niewątpliwie stanowił doskonałe forum do rozmowy, wymiany doświadczeń, prezentacji innowacyjnych pomysłów oraz próby znalezienia strategii dla branży chemicznej, zwłaszcza, że odbywał się w przełomowym momencie dla Polskiej Chemii – dokonującej się rewolucyjnie zielonej transformacji. Przed firmami sektora stoi wiele wyzwań, z którymi muszą się zacząć mierzyć już dzisiaj.

Partnerzy X Kongresu Polska Chemia:

Partnerzy Strategiczni: BASF Polska Sp. z o.o., PKN ORLEN S.A., PKO Bank Polski S.A.

Partnerzy Główni: ATOS Polska S.A. wraz z AB Group S.A., ABB Polska Sp. z o. o., ANWIL S.A., CIECH S.A., KGHM Polska Miedź S.A., Synthos S.A.

Partnerzy: Arcadis Sp. z o. o., Automatic Systems Engineering Sp. z o.o., CASALE SA, Climbex Sp. z o. o., Dentons Europe Dąbrowski i Wspólnicy Sp. k., DOW Polska Sp. z o.o., EcoBean Sp. z o.o., Enel X Polska Sp. z o.o., Eurotainer SA, FLUOR S.A., go&management GmbH Sp. k., Honeywell Sp. z o. o., Hyundai Engineering Co. Ltd. S.A., InnoEnergy Central Europe Sp. z o.o., KT Kinetics Technology, Program Odpowiedzialność i Troska, ORLEN Południe S.A., PCC Rokita S.A., Rafineria Gdańska Sp. z o. o., Sołtysiński Kawecki & Szlęzak Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Sp. j., Tapflo Sp. z o. o.

źródło: PIPC